İKİZ BEBEKLER

Çoğul gebelikler içinde en sık görülen ikiz gebeliklerdir. İkiz gebelikler doğal yollar ile oluşmuş her 80 gebeliğin 1’inde gerçekleşmektedir. Bu oran gebelik için ilaç tedavisi alanlarda ve özellikle de tüp bebek çalışmalarında daha da artmaktadır.

İkizler tek yumurta ikizleri (monozigotik) ve çift yumurta ikizleri (dizigotik) olarak ikiye ayrılır. Monozigotlara "eş (identik)", dizigotlara "kardeş (fraternal)" adı da verilmektedir. Tüm ikizlerin onda biri monozitotik ikizleridir.

Dizigotik ikizler (Çift yumurta ikizleri): Burada aynı anda iki yumurta hücresi 2 sperm tarafından döllenmiştir. Bunların genetik yapıları aynı değildir o yüzden cinsiyetleri, görünüşleri farklı olabilir. Aynı anda anne karnında bulunan iki ayrı kardeş gibilerdir.


Bunlarda her zaman iki plesenta bulunur. Plesenta ve amniyonlari farklıdır.

Monozigotik ikizler (Tek yumurta ikizleri): Burada tekiz gebelikler gibi 1 yumurta 1 sperm tarafından döllenmiştir fakat daha sonra ikiye bölünecektir. Cinsiyetler her zaman aynı olur. Genetik yapıları aynıdır. Bu bölünme döllenmeden sonra ilk 3 gün içerisinde olursa diamniyotik dikoryonik (iki amniyon kesesi, iki plesenta), 4-8 günler arasında olursa diamniyonik monokoryotik (iki amniyon kesesi, tek plesenta), 9-13 gün arasında olursa monoamniyotik monokoryonik (tek amniyon kesesi, tek plesenta) ikiz gebelik olur. En sık görülen diamniyotik monokoriyoniktir. 13. günden sonra olan bölünmelerin sonucu ise siyam ikizleri (yapışık ikizler) oluşur.

İkiz gebeliğin takibinde plesentanın tek yada iki tane (monokoryonik-dikoryonik) olması çok önemlidir. Bunun ayrımı için 11-15 hafta civarında yapılan ultrason çok faydalı olabilir.

Çoğul gebeliklerde artan riskler:
- Abortus (düşük) riski daha fazladır.

- Erken doğum daha sıktır.

- Gebelikte yüksek tansiyon (preeklempsi ve eklempsi) daha sıktır.

- Bulantı kusma daha sıktır.

- Plesenta anomalileri daha sıktır. Plesenta previai dekolman plesenta...

- Kansızlık daha sıktır.

- Konjenital (doğuştan) anomali riski daha yüksektir (Monozigotiklerde daha da fazla)

- Serabral palsy (spastik özürlü) bebek daha sık görülür.

- İkizden ikize transfüzyon sendromu görülebilir.

- Kaybolan ikiz sendromu (vanishing twin syndrome) görülebilir.
- Monoamniotik ikizlerde kordon dolanması ve buna bağlı intrauterin ölüm riski yüksektir.

Kimlerde ikiz-üçüz gebelik daha sık görülür?
- Bazı ırklarda daha sıktır (Nijerya'da yaklaşık %5)
- İleri yaşlarda meydana gelen gebeliklerde (37 yaşta pik yapar): Bu yaşlarda gebe kalmak genç yaşlara göre daha zorlaşır ancak gebe kalındığında çoğun gebelik olma oranı fazladır.
- Annenin aile hikayesinde ikiz gebelik varsa şans artar (dizigotik ikizler için geçerli)
- Babanın ailesinde ikiz olması etki etmemektedir.
- Multiparite
- Günışığına fazla maruz kalan ülkelerde, yaz aylarında
- Uzun boylu ve kilolu kadınlarda
- Klomifen sitrat (yaklaşık %10) veya gonadotropin tedavisi ile gebe kalanlarda (%20-30)
- Monozigotik (tek yumurta) ikizi oluşma şansı hiçbir faktörden etkilenmemektedir, dünyanın heryerinde belli bir oranda sabittir (1/250), sadece tüp bebek uygulamalarında oranı artmaktadır.

Normal doğum mu sezaryen mi ?

Son yıllarda genellikle izlenen yaklaşım her iki bebeğinde başla geldiği durumlar dışında sezaryenle doğumdur. Her iki bebeğin başla geldiği durumlarda ise normal yada sezaryen doğum kararı muayene bulgularına göre değişebilmektedir.

İkiden fazla bebeğin bulunduğu gebeliklerde ise her zaman sezaryen tercih edilmektedir.

Fetal redüksiyon (fetal indirgeme) nedir?

Fetal redüksiyon genellikle rahim içerisinde 3 yada daha fazla fetusun olduğu gebeliklerde çoğul gebeliğe bağlı erken doğum, düşük doğum ağırlığı gibi bazı riskleri azaltmak için fetus sayısını azaltmak için yapılan girişimdir. Bunun için ultrason eşliğinde fetuslardan bir ya da daha fazlasının kalbine potasyum klorür (KCl) denen madde annenin karnından ince bir iğne yoluyla verilir. Kalbi duran fetus zaman içinde (4–5 hafta olabilir) küçülür ve kaybolur. İşlemin diğer bebeklere zararı yoktur. İşlem yapılan gebelik %4-5'inde gebeliğin bütün fetuslarla beraber tamamen düşükle sonuçlanma riski vardır.

Bu işlem için en uygun zaman 10-12 gebelik haftaları arası dönemdir. Daha erken haftalarda yapılamama nedeni "eğer gelişim potansiyeli düşük ya da kendiliğinden sonlanabilecek olan gebeliklerin kendiliğinden sonlanmasını beklemek içindir".Daha sonraki haftalarda da eğer bebeklerden bir ya da ikisinde özel bir sorun görülüyor ve yaşamla bağdaşmayacağı düşünülüyorsa bu işlem uygulanmaktadır.

İkizlerden birisinin ölü diğerinin canlı olması - İkiz eşinin intrauterin ölümü (İkiz eşi ex)
İkizlerden birisinin rahim içerisinde ölmesi durumudur. İkiz gebeliklerin %3-5'inde görülür. Bebeklerden birisinin ölü olması canlı olan bebek açısından da bazı riskler oluşturabilir.
Bu durumda özellikle ikizler monokoryonikse (iki bebeğin tek ortak plasentası varsa) canlı bebek için risk daha fazladır ve canlı olan bebekte ciddi nörolojik hasar, dizigotik ikizlere oranla 3-4 kat daha fazla oluşmaktadır. Doğumun ne zaman yaptıralacağı kararını vermek bu durumda zordur, canlı bebeğin kaç haftalık olduğu ve gelişimini tamamlamış olup olmaması gibi durumlar bu kararı etkiler. İkizlerin monokoryonik (iki bebeğin tek bir plasentası var) veya dikoryonik olması da (iki bebeğin ayrı plasentaları olması) doğum kararını etkileyecek bir kriterdir. İkizlerden birisinin ölü olması her zaman canlı bebeğin hemen doğurtulması gerektiği anlamına gelmez, karar o hastadaki obstetrik duruma göre değişebilir. Ancak genel olarak monokoryonik ikizlerde yaşayan bebek daha yüksek risk altında olduğu için fazla beklenmeden doğurtulur, dikoryonik ikizlerde ise yaşayan bebeğin zarar görme riski az olduğu için gerekli ise doğum daha fazla ertelenebilir.

EK BİLGİLER:
- Plasentada valementöz insersion (memranöz insersion) ikiz gebeliklerde daha sık görülür.
- TTTS ve TRAP monozigotik ikizlerde görülür.
- Fetus papyraceus hem monozigotik hem dizigotik ikizlerde görülebilen bir durumdur. Fetuslardan birisinin doğumdan öne ölmesi ve ezilerek yassılaşmasıdır.
- Tekil gebeliklerde ortalama gebelik süresi 39 hafta iken, ikizlerde 35, üçüzlerde 32, dördüzlerde 29 haftadır.
- İkiz gebeliklerde B-HCG, AFP, Östradiol, Östriol, progesteron düzeyleri normal gebeliklerden daha yüksektir.
-İkiz gebeliklerde preterm eylem (erken doğum), PPROM, GDM (gestasyonel diyabet), preeklampsi, anemi, dekolman plasenta, uterin atoni, plasenta previa, doğum sonrası kanama gibi durumlara tekil gebeliklerden daha fazla rastlanır.
- Her gebelikte meydana gelen fizyolojik değişikliklerden bazıları ikiz gebeliklerde daha ciddi şekilde meydana gelir. Örneğin annede kan hacmi artışı ve anemi ikiz gebeliklerde daha fazla olur. Kardiyak output tekil gebeliklere göre daha fazla artar. Demir ve folik asit ihtiyacı daha fazla artmaktadır.
- Gebeliğin ilk aylarında ikiz gebelik teşhisi koyulan kadınların yaklaşık %80'i ikiz bebek doğurur. Diğer kısmı ilk triemsterde fetuslardan birisinin kaybolması nedeniyle tek bebek doğurur.
- Doğumda ikiz gebeliklerde prezentasyon en sık verteks-verteks şeklinde izlenir (%40). Daha sonra sırasıyla vertex-makat (%25), vertex-transvers (%20) izlenir.