Para hepimiz için karar verme, kendimizi yönetme, dürtülerimizi kontrol etme ve seçenekleri değerlendirme becerilerimizle ilgili bilgi veren bir araç olarak görülür. Çocuklarda ise para dediğimizde harçlıklar, bayram harçlıkları, kumbara gibi kavramlar çağrışım yapmakla birlikte, farklı demografik özelliklere sahip ortamlara da bağlı olarak çok para harcayan, hiç para harcamayan, para kavramını bilen veya geç öğrenen çocuklar kategorileri ortaya çıkar. Bu doğrultuda, çocuğa paranın ne olduğunu ve nasıl kullanıldığını öğretmek, kişilik gelişiminde önemli rol oynar.

Üsküdar Üniversitesi Etiler Polikliniği Çocuk-Ergen Psikoloğu Aynur Sayım, çocuklarda para kavramını nasıl öğretebileceğinizi şöyle açıklıyor:

Parayı anlatmaya üç-dört yaşlarında başlayın

Üç-dört yaşından itibaren çocuğa paranın ne olduğu, ne işe yaradığı anlatılmalı ve sonraki yaşlarda da paranın miktarı yavaş yavaş öğretilmeli. İlkokul birinci sınıftan itibaren para alışverişi sırasındaki ilişkiyi yaşaması ve öğrenmesi açısından, önce günlük harçlıklarla başlayıp sonra iki günlük, üç günlük ve haftalık harçlık vererek elindeki parayı zamana yaymayı öğretmek gerekir.

Aileyle birlikte çıkılan alışverişlerde çocuğa da sorumluluk vermek suretiyle elindeki parayı hesaplaması öğretilebilir. Ailelerin bu konuda kendi beklentisini oluşturması gerekir. Çocuğun ihtiyacı olduğu miktarı belirlemeli ve bu miktarın ne çok fazlası ne de azı verilmeli. Çocuğa ihtiyacından az harçlık vermek bazı davranış sorunlarına yol açabileceği gibi fazla harçlık da dürtülerini bekletmeyi ve ertelemeyi öğrenememesine neden olur.

Harçlık özgüveni artırır

Verilen harçlık, çocuğun kendine olan güvenini artırır, sorumluluk almayı öğrenmesine yardımcı olur, hesap yapma becerisini geliştirip elindeki parayı idare etme yeteneğini geliştirir, ihtiyaç belirlemesi ve planlama konusunda önemlidir. Çocuğun başkalarının emeğine saygı göstermeyi de öğrenmesini sağlar. Çocuklar para biriktirmeye özendirilmelidir. Kumbara almak, para biriktirip hedef belirleme konusunda çocuğa yol gösterir.

Sürekli “param yok” demeyin

Anne ve babanın parayla ilgili tutumları ve yaklaşımları, çocuğa model olur. Çocuğun bir şey istemesi durumunda “Param yok” şeklindeki söylemler yerine “Şu an uygun değil. Paramızı diğer ihtiyaçlarımız için kullanacağız” gibi cevaplar vermek gerekir. Sürekli "Param yok" diyen ailelerinin çocukları hem parayı doğru kullanmayı öğrenemez hem de maddi durumlarıyla ilgili endişe yaşamaya başlar.

Çocuğu ödüllendirmek ya da cezalandırmak için para kullanılmamalıdır. Ödüller övgü, hediye ya da zaman paylaşımı gibi, cezalar da mahrum etme şeklinde düzenlenmelidir.