Dünya tarihi Tarih öncesi

buse · 23.Kasım.2015, 22:39

Tarih öncesi

İlk Çağ (MÖ 3300-375)

MÖ 3300-2500

Antik Mezopotamya haritası.

Dünya'nın ilk yerleşik kültürü, Yunanca'da nehirler arasındaki ülke anlamına gelen Mezopotamya'da günümüzden 5000 yıl önce başladı. Fırat Nehri'nin güneyindeki ovalarda sulama sistemlerinin gelişmesiyle tarım toplulukları oluştu. Bu topluluklar önce kasabalara daha sonra ise şehirlere dönüşmeye başladı. Bilinen ilk şehir Uruk'un ortaya çıkması yaklaşık olarak MÖ 3200'e tarihlenir. MÖ 3300'de Mezopotamya'da yazı bulunmuşken bunu Mısır'da hiyeroglif yazısının bulunması takip eder. Bunu izleyen 300 yıl içerisinde her şehir çevresindeki arazilere hakim hale geldi ve Sümer olarak adlandırılan bölgede birçok şehir devleti oluştu . Aynı dönemde Sümer demircileri bronz üretimine başladı. Tekerlekli yük arabalarının katkısıyla tarım daha üretken hale geldi. Buna karşılık bazı insanlar tarımdan uzaklaşarak el sanatları, ticaret, rahiplik gibi mesleklere yönelmeye başladı. Böylece Lugal olarak bilinen kralların başkanlığında dünyanın ilk sınıflı toplumu da Sümer ülkesinde gelişti. MÖ 2800 tarihinde Uruk Şehri'nin nüfusu 50.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Şehirler gittikçe gelişmeye başladı ve Anadolu ve İran ile tahıl, ağaç ve çömlek ticareti nehirler aracılığı ile gerçekleştirildi. Mezopotamya'da nüfusun artması toprak ve su konusunda çatışmalara sebep oldu. Bunun için uzun süre birbirleriyle çatışamalara girdiler.

Mısır'da ise Narmer, MÖ 3100 civarında ülkeyi birleştirdi. Narmer'ın kim olduğu hakkında tartışmalar olsa da, Menes'in Mısır'ın ilk başkenti Menfis'i kurduğuna ve ilk Mısır hanedanının (MÖ 3100-2890) kurucusu olduğuna inanılır. Erken Hanedan Dönemi'nde mumyalama yoluyla ölünün muhafazasa edilmesi gibi Mısır kültürünün birçok belirgin özelliği ortaya çıkmıştı. İlerleyen zamanlarda yarı kutsal bir statüye sahip olan Firavun adıyla anılan kralın başında olduğu bir toplum hiyerarşisi gelişti. Kral Snakht'ın başa geçtiği MÖ 2686'dan itibaren İkinci Hanedan sona erdi ve Eski Krallık döneminin başlangıcı oldu. Bu dönemde krallar mastaba denilen dikdörtgen kerpiç odaların altına gömülmüştü. İlk piramit ise MÖ 2650'de Kral Djoser için Sakkara basamaklı piramidi inşa edildi. Mimar İmhotep tarafından yapılan bu piramitlerden sonra düz kenarlı piramitler ortaya çıkacaktı.

Çin'de uygarlığın Sarı Irmak ve civarında geliştiği kabul edilir. Çinli zanaatkarlar önce bronzdan aletler sonra da çeşitli tarzda kaplar yaptılar. İpek dokumacılığı da yaptığı bilinen Çinliler, MÖ 2400 civarında Longshan Kültürü'nü geliştirdiler. Bu kültürdeki çiftçiler önce sulama sistemlerini geliştirdiler, daha sonra da pirinç tarımına başladılar.

MÖ 2500 civarında günümüzde Yunanistan'a bağlı Girit adasında Minos Uygarlığı başladı. Bu uygarlık önce Kiklad Adaları daha sonra da Doğu Akdeniz bölgesinde geniş ticaret ağları oluşturacaktı. Avrupa'nın batısında astronomiye verilen önem arttı. Bunun için ayakta duran taşlar dikilmeye başlandı. Stonehenge buna örnek olarak verilebilir. Amerika kıtasında uygarlığın ilk izleri Peru ve And Dağları etrafında görüldü (MÖ 2800). Burada yaşayan çiftçiler patates yetiştirmeye önem vererek lama beslediler.

İndus Nehri etrafında da birçok şehrin kurulması bu devirde gerçekleşti. Saban kullanılarak tarımsal faaliyetler başarıyla yürütüldü. İndus Nehri'ndeki en büyük şehir ise 100.000'e yaklaşan nüfusuyla Mohenjo-daro idi.

Yaklaşık 3200'den başlayarak Suriye ve Filistin'de Ugarit, Byblos gibi kentler kuruldu

MÖ 2500-MÖ 2000

Mezopotamya

Ziggurat ve Ur kentinden kalıntılar

Ur kenti yaklaşık 2500'de Sümer Krallığı'nın başkenti yapıldı
yaklaşık 2700'de Gılgamış Uruk kralı oldu
2500 dolaylarında Ur'da kral mezarları yapıldı
Akadlı Büyük Sargon (Şarrukin) büyük bir imparatorluk kurdu
Ur egemenliği son buldu

Doğu Akdeniz

Ebla'nın kuruluşu (2800)
Truva yöresinde ilk kentler
tunç işlenmeye başlandı
2200 sıralarında Amoriler geniş toprakları istila ettiler

Anadolu

Hititler'in savaş başarılarındaki önemli bir etken olarak, buldukları çok kişili savaş arabası gösterilir

Hititler yaklaşık 2000'de ortaya çıktı, demirden ilk araç ve silahlar yapıldı.

Çin

Yaklaşık 2500'de ilk köyler kuruldu
çömlek yapımında kullanılan döner tabla bulundu
Huang He Vadisi'ne (Sarı Irmak) yerleşim başladı

Hindistan

Izgara planlı büyük İndus kentleri kuruldu (Mohencodaro, Harappa)
merkezi ısıtmalı, kanalizasyonlu iki katlı evler yapıldı

Kuzey Amerika

Meksika'da köyler kuruldu
Toprak ekildi
Pamuklu dokumacılık başladı
2500'lerde taş yapılar görüldü

Güney Amerika

İlk yerleşimler
Çömlekler ve kaba taş yapılar yapıldı
Yaklaşık 2500'de Andlar'da tarım başladı

İÖ 2000 - İÖ 1600

Akad dilinde çivi yazısı ile yazılmış 282 madde.

Mezopotamya

Babil ve Asur uygarlıklarının yükseliş dönemi (yaklaşık 2000), ilk kütüphaneler.
Babil Kralı Hammurabi (1792 - 1750) ilk yazılı yasalardan birini 1760 civarında yürürlüğe koydu.
Kasitler Mezopotamya'ya yerleşti.

Mısır

Hyksosları bir savaş esnasında yenen Mısır kralı Ahmose.

Asyalı göçebe Hyksoslar (Hiksoslar) Aşağı Mısır'ı istila etti. (yaklaşık 1700)
Cam, savaş arabaları, mobilya yapımı başladı.

Ege

Knossos'ta Tunç Çağı kültür merkezi Knossos Sarayı yapıldı.
Phaistos kenti zenginleşti. (2000 - 1700)
Savaş arabaları, çanak çömlek yapımı gelişti.
Minos uygarlığına ait olan, günümüzde henüz çözümlenmemiş Linear A olarak adlandırılan ve soldan sağa yazıldığı sanılan bir yazı bulundu.

Doğu Akdeniz

Kentler canlandı ve gelişti. (1800 - 1600)
İlk alfabenin kullanılışı.

Anadolu

Hititler bölgeyi egemenlik altına aldılar.
Büyük taş bloklardan tapınak ve saraylar, kaya anıtları, güneş kursları, tunç ya da değerli madenlerden tanrı ve kral heykelleri yapıldı.

İbraniler

Sami kökenli topluluklar İbrahim'in önderliğinde Filistin'e yerleşti. (yaklaşık 2000) Daha sonraları bir bölümü Mısır'a göç etti.

Hindistan

Kuzeyden gelen Ariler'in İndus havzasına yerleşmesiyle başlayan İndus uygarlığı 1750'ye kadar en parlak dönemini yaşadı.

Çin

Tunç döküm işçiliği gelişti; resimyazı.
Ayrıntılı olmayan bir takvim kullanılıyordu.
İpek dokumacılığı başladı.
Gelişkin tarım araçları, tekerlek ve savaş arabaları kullanıldı.

Kuzey Amerika

And Dağları'nın uydu resimleri.

Orta Amerika'da tapınaklar yapıldı.
İlk resimyazı kullanıldı.
Tarımla geçinen köy toplulukları kuruldu.

Güney Amerika

Andlar'da dinsel tören yapılan merkezler 2000 yıllarında görülmeye başlandı.
Peru'da Kotoş kenti kuruldu. (yaklaşık 1800)
Yoğun tarımın en gelişkin örnekleri Orta Andlar'da ortaya çıktı.
Pamuk liflerinden giyisiler yapıldı.
Sepet ve hasır üretimi başladı.

İÖ 1600 - İÖ 1200

Mezopotamya

Babil'de bilim ve matematik çok ileri bir düzeye ulaştı.
Hurri kökenli savaşçılara dayanan Mitanni egemenliği geçici bir süre Asur'u kapsadı.
1360'tan sonra Mitanni devleti çöktü ve Asur egemenliği başladı.

Mısır

II. Ramses'in Ebu Simbel'deki heykeli.

1567'de Hyksos egemenliği son buldu.
Üçüncü Tutmosis 1470'lerde Mezopotamya'yı işgal etti.
Ahenaton yönetimi. (1379 - 1362)
II. Ramses yönetimi (1304 - 1237)
Karnak Vadisi mezarları yapıldı.

Ege

1450'lere doğru bir deprem Knossos'u yerle bir etti.
Minos Uygarlığı sona erdi.
özelikle Yunanistan'da Miken kentleri gelişti.
1250'de Miken'de Aslanlı Kapı yapıldı.
Çözümlenmesi Michael Ventris tarafından yapılan Linear B denen yazı biçimi geliştirildi.

Fenike ve Fenikelilerin ticaret alanları

Doğu Akdeniz

Mısır ile Fenike arasında yoğun ticaret ilişkileri kuruldu.
Mısır daha sonra Fenike üzerinde denetim kurdu.
14. yüzyılda bölge Mısır'ın denetiminden çıktı.
1200'lerde Filistiler Filistin'e yerleşti.
13. yüzyılda Akdeniz'in doğusu Deniz Kavimleri'nin saldırısına uğradı.

En geniş sınırlarında Hitit Devleti. (Mavi alan) (yaklaşık 1400)

Anadolu

Hitit kralı I. Murşili Babil'i işgal etti.
I. Hattuşili dönemi (1586–1556) içinde Hattuşaş başkent oldu.
Kral I. Şuppiluliuma (yaklaşık 1380 - 1340) Suriye'yi aldı.
Mısırlılar Kadeş'te Hititler'i yendi (1299) ve tarihte bilinen ilk yazılı antlaşma olan Kadeş Antlaşması yapıldı. (1283)

İbraniler

1570'lerde Mısır firavunları İbraniler'i yok etmeye başladı.
1250'de Musa'nın önderliğinde Mısır'dan çıktılar.

Çin

Shang Hanedanı (Şang) (1766 - 1123)
Takvim geliştirildi.
Resim, işaret ve hecelere dayalı Çin yazısı kullanılmaya başlandı.
Loyang (Luoyang), Anyang, Çöngçou (Zengzhou) kentleri kuruldu.

İstanbul Arkeoloji Müzesinde bulunan Kadeş Antlaşmasının asıl metni.

Kuzey Amerika

Meksika Körfezi yakınlarında Olmek uygarlığı kuruldu. (yaklaşık 1200)
Anıtsal heykeller ve dev heykel başları yapıldı.

Güney Amerika

Peru'da büyük taş yapılar ve tapınaklar görüldü.
Çavin uygarlığının ilk gelişmeleri başladı. (yaklaşık 1300 - 1200)

İÖ 1200 - 1000

Mezopotamya

13.-12. yüzyıllarda, Deniz Kavimleri'nin saldırıları, Asur ve Mitanni devletlerinin parçalanmasına neden oldu

Mısır

12. yüzyılda Mısırlılar Deniz Kavimleri'yle iki kez savaştılar
daha sonra 10. yüzyılda Asurlular'ın saldırısına uğradılar

Yunanistan

Troy filmindeki Truva atı

Mikenler yaklaşık 1150'de Truva'yı ele geçirdi
Deniz Kavimleri Miken uygarlığını yaklaşık 1100'de yıktı
Eski Yunan uygarlığı Dorlar'ın Yunanistan'ı işgalinden sonraki dönemde gelişti

Anadolu

Hitit devleti ayaklanmalar, komşu devletlerin ve Deniz Kavimleri'nin saldırıları sonucu yıkıldı

Doğu Akdeniz

Sur ve Sayda kentleri gelişti
Batı Akdeniz'de ilk Fenike kolonileri kuruldu
1200'lerde Demir Çağı başladı

İbraniler

1020 dolayında ilk Yahudi devleti kuruldu ve Şaul kral seçildi
Davud yaklaşık 1000'de yönetime geldi ve Filistiler'i yendi

Hindistan

Ganj ve Brahmaputra ırmakları vadilerinde yeni yerleşim merkezleri kuruldu (1100)
atlar evcilleştirilmeye başlandı
Pirinç üretimine geçildi

Çin

Zhou Hanedanı döneminde Çin

Batıdan gelen Zhoular, Shang hanedanını devirdi (1122)
Zhou Hanedanı yaklaşık 1000 yıl yönetimde kaldı

Güney Amerika

Çavin uygarlığı yaklaşık 1000 yıl sürdü (200'e kadar)
saraylar, tapınaklar, pazaryerleri yapıldı

Afrika

Kuşi (Güney Mısır ve Sudan) uygarlığının ilk dönemleri yaklaşık 1000'de başladı

İÖ 1000 - İÖ 800

Yunanistan

Yunanlar yaklaşık 900'de Fenike alfabesini geliştirerek benimsediler
Soyluların yönetiminde kent devletleri gelişmeye başladı

Anadolu

Urartular

Yaklaşık 900'de Doğu Anadolu'da Urartu Krallığı kuruldu
840-830 dolayında Urartu Krallığı'nın başkenti Van oldu
Lazların ataları olan Kolhisliler Doğu Karadeniz ve Güney Kafkasya'da görüldü
yaklaşık 830-810'da Orta Anadolu'da Frigya Krallığı kuruldu
başkenti Gordion'du

Doğu Akdeniz

Fenikeliler 814'te Kuzey Afrika'da Kartaca ve 800'lerde İspanya'da Cadiz kentlerini kurdular

İbraniler

Süleyman kral oldu (975 - 935)
Tapınak kurdu, Kudüs'ü genişletti
İsrail bölündü (930)
Karkar Savaşı (853)
Ahab Asurları yendi

Hindistan

Olmek eseri dev kafa, Xalapa Müzesi (San Lorenzo, Tenochtitlan)

İlk Upanişadlar (Hint kutsal metinleri) görüldü
kast sistemi gelişti

Kuzey Amerika

Olmekler büyük Kuikuilko piramidini yaptılar
Yucatan ve Honduras'ta yeni uygarlıklar ortaya çıktı

Güney Amerika

And vadilerinde sulama teknikleri geliştirildi
çok renkli dokumalar yapıldı
jaguara tapınma ve ilk Güney Amerika yazıları ortaya çıktı

Keltler

Keltler Orta Avrupa'da Demir Çağı yaklaşık 1000 - 500 arasında Hallstatt'da görüldü
Avusturya'da benzer bulgular var

İtalya

Etrüsk kentleri

Kuzey İtalya'da Etrüskler ortaya çıktı

İÖ 800 - İÖ 650

Mezopotamya

Asurlar'ın yükseliş dönemi
İkinci Sargon (İkinci Şarrukin) (722- 704)
Sinahheriba (Sanherib) (704 - 681)
Asurbanipal (668 - 625) yönetimleri
Horsâbad (Şarrukin Kalesi) yapıldı

Yunanistan

Sicilya'daki Siracusa'da ilk Yunan kolonisi 735'te kuruldu ve bunu başka koloniler izledi
Olimpiyat Oyunları başladı (776)

Anadolu

750 dolayları Uratular'ın en parlak dönemleri
700'lere doğru Urartu Krallığı zayıfladı
Batı Anadolu'da Lidya Krallığı kuruldu
yaklaşık 700'de sikke kullanılmaya başlandı

Doğu Akdeniz

Doğu Akdeniz Asurlar'ın egemenliği altında
deniz ticareti gelişti

İbraniler

İsrail Krallığı Asur Kralı İkinci Sargon tarafından yıkıldı (721)

Çin

770'lerde Doğu Zhoular hanedan kurdu
tunç işçiliği gelişti
mancınık bulundu
ince çanak çömlek yapımı başladı

Keltler

Kelt haçı

Orta Avrupa Keltleri yaklaşık 700 - 400 arasında İngiltere'ye ulaştı
Keltler'le birlikte demir işlenmeye, tepelere kaleler yapılmaya
atlardan yararlanılmaya başlandı

İtalya

753'te Tiber Irmağı üzerinde, Latinler Roma kentini kurdular

Afrika

Kuşiler ve Asurlular arasında çatışma çıktı
Kuşiler güçten düştü

Klasik Çağ (MÖ 700-600)

Mezopotamya

Babil'in Asma Bahçeleri

Asur'un sonu ve Ninova'nın yıkılışı (612)
İştar Kapısı, Babil'in Asma Bahçeleri yapıldı
539'da Babil Persler'ce işgal edildi

Yunanistan

Drakon Yasaları (621)
Solon Yasaları (yaklaşık 590)
Pisistratus 560 dolaylarında Atina'da tiran oldu
yaklaşık 510'da 500'ler Konsili kuruldu

Anadolu

Antik Efes haritası

Urartu Krallığı 600'lerde yıkıldı
Lidya egemenliği kuruldu
Milet ve Efes kentleri dışındaki tüm kıyı kentleri Lidya egemenliğine girdi
Yaklaşık 547'deki Pers istilasi sonunda Lidya Persler'e bağlandı
Anadolu'da Pers egemenliği kuruldu

Persler

Yakındoğu'da Pers egemenliği başladı
Kiros (Kurus) 559 - 529 arası kral oldu
Pasargad başkent yapıldı
Birinci Darius dönemi (521 - 486)

İbraniler

Yehuda Krallığı Babilliler'ce yıkıldı (587)
İbraniler Babil'e sürüldü
Pers Hükümdarı Kiros 539'da İbraniler'e özgürlüklerini verdi

Hindistan

Buda heykeli

Ganj devletleri yıkıldı
Persler Hindistan'ı işgal etti
Buda yaklaşık 563 - 483 arasında yaşadı

Çin

Konfüçyüs yaklaşık 550'de doğdu: Laozi Taoculuk'u kurdu

Kuzey Amerika

Klasik bir Maya tapınağı

Orta Amerika'da, geç klasik-öncesi dönem Maya uygarlığının başlangıcı

Keltler

Orta ve Kuzey Avrupa'da, La Téne'de gelişen İkinci Demir Çağı uygarlığı yaklaşık 500'de başladı

İtalya

Etrüskler Roma'ya girdi
Birinci Tarquinius Roma'nın ilk Etrüsk kralı oldu (616 - 579)
İlk taş yapılar ve Roma duvarları yapıldı
İkinci Tarquinius 510'da sürgüne gönderildi
509'da Roma Cumhuriyeti kuruldu

Afrika

Nijerya'da Nok uygarlığının başlangıcı (yaklaşık 500)
demir eritme yöntemi bulundu

İÖ 500 - İÖ 300

Mısır

İskender Mısır'ı işgal etti (333)
yaklaşık 300'de Ptolemaios hanedanı yönetime geldi
İskenderiye kuruldu

Yunanistan

Büyük İskender'in Pers hükümdarı III. Dara ile savaşmasını gösteren temsili resim

Atina'da tiyatro ve felsefenin altın çağı
Perikles dönemi (461 - 430)
Peloponnesos Savaşı (431 - 404) oldu
Makedonyalılar Yunanistan'ı işgal etti ve Büyük İskender egemenliği (336 - 323) başladı

Anadolu

İyonya'da Pers egemenliği kuruldu (387)
Pers egemenliğindeki kıyı kentleri geriledi
İskender batı ve batı ve güneybatı kıyılarını ele geçirdi
Anadolu'da 350'lerden başlayarak Makedonya egemenliği kuruldu

Doğu Akdeniz

MÖ 200 yılında Selevkos İmparatorluğu, (Antiokus Romalılar tarafından yenilgiye uğratılmadan önce).

Kartaca Sicilya'yı işgal etti
Yakındoğu Persler'in egemenliğine girdi
yaklaşık 310'da Selevkos Krallığı kuruldu.

Persler

Kral yolu yaklaşık 500'de yapıldı
Darius Yunanistan'ı işgal etti
490'da Maraton Savaşı'nda yenildi
Yunanlar Salamis Savaşı'nda 8480 Persler'i yenilgiye uğrattı
Büyük İskender Pers İmparatorluğu'nu egemenliği altına aldı (330)

Filistin

Filistin, Büyük İskender'den sonra Yakındoğu'nun egemenliğini ele geçiren Selevkos hanedanının yönetimine girdi

Hindistan

Çandra Gupta
Maurya İmaparatorluğu'nu kurdu (yaklaşık 320)

Güney Amerika

Peru'da Çavin uygarlığı çöktü ve Paracas uygarlığı doğdu
Güney Amerika'da matematik, astronomi alanlarında gelişmeler oldu
metal işlemeciliği başladı.

Keltler

Appian Yolunun güzergahı

Yunan edebiyatında ilk kez Keltler'den söz edildi (yaklaşık 500)
Keltler'in reisi Brennus Roma'yı yağmaladı (390)

İtalya

450 dolaylarında Lex XII Tabularum (12 Levha Yasası)
343 - 290 arası Samnit Savaşları
yaklaşık 312'de Appian Yolu yapıldı

Afrika

Meroe, Kuşi Devleti'nin başkenti oldu (yaklaşık 500)
Sudan yöresinde demir işlemeciliği gelişti

İÖ 300-İÖ 44

Mısır

Mısırlılar su çarkını, torna tezgâhını, makarayı, cam üflemeyi buldu
81'de Mısır Romalılar'ın koruması altına girdi

Yunanistan

Yaklaşık 300'den sonra siyasal açıdan gerileme başladı
Yunan Kültürü Akdeniz'e ve Yakındoğu'ya yayıldı
Helenistik Dönem
146'da Yunanistan Roma'ya katıldı

Anadolu

Anadolu'da Pontos (Pontus)
Bitinya ve Bergama krallıkları kuruldu
yaklaşık 120'lerde Bergama, 74-63'teki savaş sonunda ise Pontos Roma'ya bağlandı
Bitinya Roma'ya miras kaldı

Doğu Akdeniz

Kartaca Savaşları yapıldı (264-146)
Hannibal dönemi (220-187)
Roma Kartacayı aldı (146)
Selevkos egemenliğinin yeniden canlanışı
Antiokhoslar dönemi (324-187)

İran

Arsakes yaklaşık 250'de Pers İmparatorluğu'nun eski topraklarında Part Krallığı'nı kurdu
yaklaşık 100'den sonra Çin ile Avrupa'nın ticaretine aracılık etmeye başladı

Filistin

Makkabi kardeşler Selevkos kralına ayaklanmalara önderlik ettiler (168)
Romalılar 66-64'te Filistin'i işgal etti

Hindistan

Aşoka döneminde (yaklaşık 274-235) Budacılık devlet dini oldu
Aşoka'dan sonra Maurya İmparatorluğu yıkıldı

Çin

Çin Seddi

250'lerde Zhou Hanedanı sona erdi
Qin Shi Huang (Shi Huang Di) döneminde Çin Seddi'nin yapımı tamamlandı
Qin Hanedanı (221-206)
Han Hanedanı 206'da kuruldu

Kuzey Amerika

Oaxaca Vadisi'ndeki Monte Alban'da, yaklaşık 300'den başlayarak Zapotek uygarlığı gelişti
Olmekler çöktü

Güney Amerika

Güney Peru ve Bolivya'da Nazka uygarlığı gelişti;
suyolu, kemer ve kanallar yapıldı, çömlek kullanımı başladı

Keltler

Keltler 280'lerde Yunanistan'a akınlar düzenlediler
Telamon Savaşı'nda yenilgiye uğradılar (225)
Belçika Keltleri Güney Ingiltere'ye yerleşti
Sezar Galya'yı 50'de işgal etti

İtalya

Jül Sezar

Hannibal Roma ordusunu Cannae'de (Kanne) yendi (216)
Skipion, Kuzey Afrika'daki Zama'da Hannibal'i bozguna uğrattı (202)
Gracchus dönemi (133-121)
Marius dönemi (119-86)
Sulla'nın diktatörlüğü (81-78)
1.Triumvirlik (60)
Jül Sezar'ın diktatörlüğü (48-44)
Jül Sezar'ın öldürülüşü (44)

Hunlar

Hun Imparatorluğu kuruldu (İÖ 220)
İlk hükümdarı Mete (Teoman) dönemi (209-174)

İÖ 44 - İS 200

İran

Roma İmparatoru Trajan İran'ı ele geçirdi (İS 115-116)

Mısır

Kraliçe Kleopatra yönetimi (İÖ 48-30)
Mısır bir Roma eyaleti oldu (İÖ 30)

İbraniler

İsanın annesi Meryem

Büyük Hirodes yönetimi (İÖ 48-30)
İsa'nın doğumu (yaklaşık İÖ 4)
Roma yönetimine karşı ayaklanma (İS 66-70)
Kudüs'ün yakılıp yıkılması (İS 70)

Hindistan

Augustus döneminde Roma'da Hint elçiliği açıldı
Hindistan'da ilk Roma kolonisi kuruldu (İS 25)
Kuzey Hindistan'da Kanişka'nın krallık dönemi (İS 100-150)

Çin

Budacılık Çin'de yayılmaya başladı
Wang Meng yönetimi sırasında reform girişimleri (İS 9-23)
Çin'de doğal yıkımlar sonucu açlık, salgın hastalık, göçler, toplumsal kargaşa ve ayaklanmalar
başkent Loyang'a (Luoyang) taşındı

Keltler

Güney İngiltere'de, Cunobelinus yönetime geldi (İS 10-42)
Roma'nın işgali (İS 43-84)
Kraliçe Boudicca Roma yönetimine karşı bir ayaklanmaya önderlik etti (İS 60)

Hunlar

İS 50'de Güney ve Kuzey Hun devletleri olarak ikiye ayrıldı

İtalya

Magistra olarak tasviye edilmiş Augustus; Heykelin mermer başı MÖ 30–20 yılı civarında, vücudu ise MS 2. yüzyılda yapılmıştır.

Aktium Deniz Savaşı (İÖ 31)
Augustus imparator oldu (İÖ 27-İS 14)
Roma yangını (İS 64)
Colosseum'un yapımı tamamlandı (İS 80)
Vespasianus (İS 69-79) ve Trajan (İS 98-117) yönetimler

Afrika

Etiyopya Krallığı İS 100 dolaylarında kuruldu. Mandingo kabilesi Nijer havzasında egemen oldu.

İS 200-330

Mısır

Mısır'da ilk Kopt kilisesi kuruldu

İran

Arsaklı hanedanı sona erdi (226)
kurulan Sasani hanedanı 651'e kadar sürdü
I. Şapur Romalılar'ı yenilgiye uğrattı (260)
Tizpon'da saray yaptırıldı

Bizans

İstanbul tarihi
Byzantion

Nova Roma

Konstantinopolis

Latin işgali

Konstantinopolis kuşatmaları

İstanbul'un Fethi

Osmanlı döneminde İstanbul

İstanbul'un İşgali

İstanbul

Bizantion (Bizans) kentine Konstantinopolis (bugün İstanbul) adı verildi (330)
Konstantinopolis Roma İmparatorluğu'nun ikiye bölünmesinden sonra Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nun başkenti oldu

Hindistan

Ganj Vadisi'nde Gupta Krallığı yaklaşık 320'lerde kuruldu

Çin

Romalı tüccarlar Çin limanlarına ulaştı
Han Hanedanı 220'lerde yıkıldı
Çin küçük devletlere bölündü

Kuzey Amerika

Maya uygarlığının klasik dönemi 300'de başladı (900'e kadar sürdü)
Teotihuakan kent uygarlığının yükseliş dönemi (750'ye kadar sürdü)
piramitler ve Maya takvimi yapıldı

Güney Amerika

Kuzey Peru'da Moçe uygarlığı 200'de başladı (700'e kadar sürdü)

İtalya

Diocletianus dönemi (285-305)
I. Constantinus'un imparatorluk dönemi (324-337)
Roma İmparatorluğu'nda Hıristiyanlık kabul edildi (313)

Afrika

Meroe'deki (Sudan) Kuşi uygarlığı yıkıldı, Etiyopya gelişmeye başladı

İS 330-500

Bizans

Romalılar Edirne Savaşı'nda Germen kavimlerini yendiler (378)
410'dan başlayarak özgür iradeye ağırlık veren bir dini öğreti olan Pelagiusçuluk gelişti

İran

II. Şapur

II. Şapur (309-379) yönetiminde birçok zaferler kazanıldı
Hunlar'ın ilk akınları yaklaşık 400'de görüldü
İran 480'lerde Hun yönetimine girdi

Hindistan

Gupta Krallığı 480'lerde Akhunlar'ın eline geçti

Keltler

Kuzey Britonlar (Piktler) 360'larda Güney İngiltere'ye akınlar düzenlediler
İrlanda Hıristiyanlık'ı kabul etti

İtalya

Batı Roma en parlak zamanında (kırmızı)

Got Kralı Alarik Roma'yı yağmaladı (410)
Batı Roma'nın sonu (476)

Afrika

Etiyopya Hıristiyanlık'ı kabul etti

Japonya

Japon uygarlığının başlangıcı
Japonlar Çince'yi kendilerine uyarladılar (yaklaşık 400)

Hunlar

Poetic Edda'dan alınma bir Attila resmi. Hun imparatoru, kendisini bizzat gören Bizans tarihçisi Priscus'un tasvirine de uygun olarak, kısa boylu, hafif çekik gözlü ve yanık tenli olarak resmedilmiş.