Kadınlarda Kısırlık Nedenleri nelerdir?

meltem · 14.Kasım.2014, 20:54

Kısırlık ya da infertilite kadınlarda ve erkeklerde tıbbî sebepler dolayısıyla bebek sahibi olamama durumuna verilen addır. Tıp literatürde kısırlık ”herhangi bir korunma olmaksızın, düzenli ilişkiye rağmen bir yıl içerisinde bebek sahibi olunamaması” şeklinde tanımlanır. Dünya genelinin %15-20’lik bir oranı kendi arzularına rağmen bebek sahibi olamazlar. Buna sebep olan etkenlerin içerisinde kadın kaynaklık nedenler %50'lik bir kısmı kapsar. Kadın kaynaklı infertilite sebeplerinden en önemlisi, her ay yumurta üretmesi normal olan ve gereken kişinin bu yumurtayı üretememesidir. Veya üretse dahi düzenli olarak üretmesinin olmamasıdır. Buna, ovulasyon bozukluk yani yumurta bozukları denilmektedir.

En yaygın olarak karşılaşılan ikinci bir etken ise, kadının yumurtalık kanallarının tıkanık olma durumudur. Yumurtalık kanalları yumurtalıklardaki yumurtayı kapar ve içine alır. Ardından rahimden gelen spermle beraber döllenme, yumurtalık kanalının içinde gerçekleşmektedir. Yumurtalık kanallarının tıkanması, rahim içinde yapışıklık, iyi çalışmanın olmaması ya da kanalın içindeki yumurta ile spermi yaklaştıran küçük milyonlarca tüycüğün fonksiyonlarını kaybetmesi yüzünden kısırlık, infertilite meydana gelebilmektedir.
Kadınlarda kısırlık nedenleri
Yumurtlamada meydana gelen bozukluklar: Kadında en yaygın karşılaşılan kısırlık sebepleridir.
Tüplerin hasarlı olması: Tüplerin kısmen ya da tamamen tıkalı olması sperm ve yumurtanın buluşmasını engeller. Bu da döllenmeyi dolayısı ile gebeliği imkansız kılar.
Endometriozis: Endometriozis rahim içini döşeyen dokunun (Endometrium) rahim dışında gelişmesi olarak tanımlanır.
Rahim kaynaklı sorunlar: Rahim ağzındaki yapısal, enfeksiyon sebepli ya da bu kısımdaki salgıyla (Mukus) ait bozukluklar kısırlık nedeni olabilir.
Alerjik sebepler: Alerjik sebepler kısırlığa sebep olabilmekle beraber tanıları ve tedavileri güçtür.
Kadın kaynaklı kısırlık nedenleri
Kadının yumurtalık kanalındaki problemleri çoğunlukla hiç bebek yapmamış kişilerde değil, bir bebeği olduktan sonra ikinciye hamile kalamayan kişilerde daha yaygın olarak oluşmaktadır. Kadınlarda görülen kısırlık probleminin üçüncü sebebi ise, yumurtalıklarda ya da periton adı verilen kadın zarının rahmi ve yumurtalıkları kapayan bölgesinde oluşan spesifik hastalıklar oluşturmaktadır. Bu hastalıklarda başı çeken ise, hastanın daha önce geçirdiği iltihaplardır. Bu iltihaplar zarda yapışıklıklara sebep olur. Yumurtalıktan yumurtanın atılması ya da atılmış tumurtanın yumurtalık kanalına geçmesi ya da kanalın fonksiyonlarını yerine getirmesi gibi işleri güçleştirir. Diğer bir yandan endometriozis ismi verilen spesifik bir hastalık gene bu bölgede bulunur ve kişide kısırlık problemi görülmesine yol açabilmektedir.
Endometriozis
Endometriozis, rahimin içini döşeyen ve adet görülen rahim içi dokunun, rahim dışında odaklar halinde bulunmasıdır. Endometriozisde rahmin her ay kanayan iç zarının bir kısım benzerleri karnın içinde olmaktadır. Düzenli olarak her ay bu endometriozis benzerlerinde adet olarak gittikçe büyüyerek kistik yapılar meydana getirebilmektedir. Bu da yapışıklıklara sebep olur. Bu yapışıklık da kısırlığa neden olabilmekte ve cerrahi tedaviler gerektirebilmektedir. Normal yerleşiminin dışında bulunan bu odaklar, belli bir süre sonra rahim tıkanmasına, ya da yumurtlamanın bozulmasına yol açmaktadır. Endometrioz sahibi kişilerin neredeyse %70’i kısırlık sorunuyla karşı karşıya kalırlar.
Polipler
Kadınlarda bebek olabilmesi için rahmin de normal görevini görmesi gerekir. Bebeğin gelişeceği, rahmin içindeki bölgede iltihap ya da doğumsal yapışıklıklar, polipler, miyom adı verilen rahmin içine doğru gelişen tümörler, doğumsal sebeplerde olan yürek biçimindeki rahimler, çift rahme sahip olma gibi çeşitli sebeplerden dolayı da hamileliğin gerçekleşmesi güçleşmektedir. Gebelik gerçekleşse dahi, düşükler yaşanabilmektedir. Bu sorunların cierrahi operasyonlar ile düzeltilebilmesi sağlanabilir. Kısırlığa etken olan nedenler arasında rahimdeki şekil bozuklukları, enfeksiyonlar ve mukus kalitesinin kötü olması, rahim ağzında (serviks) ya da rahim içinde gelişen polipler vardır. Polip; iyi huylu, küçük, doku oluşumlarıdır. Kötü bir hastalık olmamakla beraber bazen hamileliğin gerçekleşmesine engel teşkil edebilirler.
Rahim ağzı salgısı iltihabı
Kadın kaynaklı kısırlıklarda rastlanan başka bir kısırlık sebebi ise, rahim ağzı salgısının iltihaplı olmasıdır. Rahim ağzı salgısı iltihaplı ise, spermlerin geçişini zorlaştırabilir ya da spermleri doğrudan öldürebilir. Kimi eşler arasındaki dokular uyumsuzdur ve kadın sperme karşı bazı karşıt maddeler üretir. Bu maddeler spermin öldürülmesine sebebiyet verir.
Kadının yaşı
Kısırlığın en önemli etken sebeplerinden bir diğeri de kadının yaşıdır.Kadın yaşı ilerledikçe yumurtanın sayısı azalır. Aynı şekilde yumurtlaması bozulur ve yumurtanın kalitesi kötüleşir. Hamilelik gerçekleşse bile ilk günlerde düşük olabilmekte ve daha sonraki aylarda daha çok kayıp yaşama riski artabilmektedir.
Yumurta yaşlanması diye tabir edilen bu durum kadının menopoz dönemini yaşayacağı yaş ile de alakalıdır. Her âdetin üçüncü günü yapılan buna özel testlerle de yumurtalık yaşıyla ilgili öngörüde bulunmak mümkündür.Günümüzde kadının daha geç evlenmesi ve çocuk sahibi olma yaşını ertelemesi sebebiyle yumurtalık yaşlanması ve bu sebeple gerçekleşen kısırlık daha yaygın bir sebep olmakta ve çok ileri teknoloji dahi bu duruma bir çözüm bulunamamaktadır.
Kadın kısırlığı için risk oluşturan dış etmenler nelerdir?
Birincisi etken anne adayının sigara kullanmasıdır.
Nikotin maddesi yumurtalığın kalitesini bozar. Bu sebeple döllenmeyi zorlaştırır ve tüp bebek tedavilerinde dahi hamilelik ihtimallerini düşürür.
Alkol de daha az miktarda olsa dahi gene de hamileliğin gerçekleşme şansını azaltıcı etkisi olduğu bilim otoriteleri tarafından kabul edilmektedir.
Anne adayının çok zayıf ve çok kilolu olması yani beslenmedeki problemleri de yumurtlamayı etkileyerek kısırlığa sebep olabilen etkilerdir.
Spiral kullanımı
Rahim içi araçları (spiral) bazı kısırlık vakalarında sebep olarak görülebilmektedir. Spiralin bilinen işlevleri, gövdesi rahmin içinde, gövdesinden çıkan ipler ise vajinanın içinde olan bir doğum kontrol yöntemidir. Vajinanın içine doğru sarkan ipler, spiralin günün birinde çekilip çıkartılması için uygulanır. Fakat bu ipler kirli olan vajina ile temiz olan rahmin içini bir araya getirmesi sebebiyle kimi zaman iltaba da sebep olabilmektedir. Vajinadaki cinsel ilişkide kapılan bakteriler, mikroplar ya da normal vajinadaki mikroplar rahmin içine girerek iltihaplanmaya neden olabilmektedir.

Bu iltihaplanma rahim zarını etkilemekle beraber yumurtalık kanallarına doğru ilerleyerek o kanalların da yapışmasına ya da içindeki tüycüklerin bozulmasına sebep olmaktadır. Bu sebeple çoğunlukla spiral hiç bebek sahibi olmayan anne adaylarına takılması önerilmez. Spiral kullanan kişilerde adet kanamasının süresi uzamakta, adet ağrıları biraz artmaktadır. Aynı zamanda iltihap risklerini de arttırır.