Zatürriye olarak da bilinen pnömoni, akciğerlerin iltihaplanmasıdır. Zatürriyenin ilk sıradaki nedeni, pnömokok (Streptococcus pneumoniae) adı verilen yuvarlak şekilli bakterilerdir.

Bakteriyel daha ağır
Virüslerin neden olduğu zatürriye ise genellikle daha hafiftir ve evde tedavi edilebilir.

Bakteriyel pnömoniler daha ağır seyirli olup genellikle soğukalgınlığının komplikasyonu olarak ortaya çıkarlar. Solunum yollarındaki virüs enfeksiyonları, zatürriyeye zemin hazırlayabilir.

Çünkü bu tip gripal enfeksiyonlar solunum yollarında bağışıklığı zayıflatır ve bölgede bakterilerin yerleşmesini kolaylaştırır.

Son yıllarda klamidya, legionella, mikoplazma gibi mikroorganizmaların yol açtığı "atipik pnömoni" vakalarına da sık rastlanmaktadır. Akciğer dokusunda iltihaplanmaya bağlı olarak meydana gelen değişimler sonucunda akciğerlerin görevi olan gaz alışverişinde aksamalar meydana gelir ve kanın oksijenlenmesi azalır.

İltihaplı hücrelerden dışarı çıkan sıvılar akciğere dolarak solunumu güçleştirirler. Pnömoni akciğerin tek bir lobu ile sınırlı ise lober pnömoni, bronşlardan başlayarak akciğerin başka bölümlerine yayılmışsa bronkopnömoni olarak adlandırılır.

Kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak zatürriye genelikle iki hafta kadar sürer ama hastalık düzeldikten sonra kişi bir aydan uzun süre kendini halsiz ve yorgun hissedebilir.

Semptomlar
Zatürriye titreme ile birden yükselen ateş ve öksürükle başlar, daha sonra rengi sarı yeşil ile koyu kahve arasında değişen balgam çıkarılır. Hızlı solunum, yan ağrısı, uçuk genel durum bozukluğu gibi belirtiler bu tabloya eklenebilir.

Teşhis için çekilen akciğer filminde akciğer dokusunda zatürriyeye ait değişimler görülebilir. Ayrıca kanda akyuvar artışı, balgam kültüründe bakterilerin saptanması tanıya yardımcı olur.

Sigara içen kişilerdeki zatürriyenin arkasında bir tümörün bulunup bulunmadığı dikkatle araştırılmaldır. Atipik pnömonilerde hastalık basit bir gripal enfeksiyon gibi başlayabilir ve kuru öksürükle kendini belli eder. Bu nedenle uzayan kuru öksürüklerde bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurarak olayın açıklığa kavuşturulmasında yarar vardır.

Tedavi
Eskiden ölümcül bir hastalık olan zatürriye, günümüzde kas ve damar içine uygulanan antibiyotikler sayesinde başarıyla tedavi edilebilmektedir. Asetaminofen gibi ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar hastanın ateş ve ağrı yakınmalarını azaltır.

Ağır vakalarda antibiyotiklerin yanısıra oksijen verilir, sıvı-elektrolit tedavisi uygulanır. Zatürriyede yatak istirahati zorunludur. Ateşin düşmesi ve solunumun normale dönmesi olumlu göstergelerdir. Balgamın ve akciğerlerde toplanan sıvıların kolay çıkarılması amacıyla hastaya bol miktarda su ve meyve suyu verilmelidir.

Şeker hastalığı, kronik bronşit, kalp yetmezliği, AIDS gibi hastalıkları olanlarda, alkoliklerde ve yaşlılarda zatürriye yaşamı tehdit edebilir. Bu gibi durumlarda enfeksiyonun daha ilk semptoların ortaya çıkmasıyla birlikte erken teşhis ve etkin bir antibiyotik tedavisine başlanması önem taşımaktadır.

Korunma ve önlemler
Sigara içmeyin - Sigara solunum yollarının virüs ve bakterilere karşı savaşma yeteneğini azaltır. Sigara içen kişilerde solunum yollarının içini döşeyen ve solunum yollarının yabancı maddelerden temizlenmesini sağlayan epitel tabakası hasar görür.

Fazla alkolden kaçının - Aşırı ve düzenli alkol alınması, bağışıklık sisteminin zatürriye dahil çeşitli enfeksiyonlara karşı direncini zayıflatan bir faktördür.

Aşılama - Yaşınız 60 veya daha fazla ise veya bağışıklık sistemini zayıflatan kronik bir hastalığınız varsa ya da dalağınız alınmışsa doktorunuza danışarak pnömokok ve grip aşısı yaptırın.

Vitamin ve mineraller
Günde 1000 mg C vitamini solunum yollarının enfeksiyonlara karşı direncini artırır ve zatürriyeye karşı mücadelede yardımcı olur. Günde 25,000-50,000 IU A vitamini (en fazla iki hafta kullanın) solunum sistemini ve bağışıklık sistemini güçlendirir.

Günde 60 mg çinko alınması bağışıklığı artırmaktadır. Günde 600 IU E vitamini hasarlı akciğer dokusunun onarımına yardımcı olur.