Demir eksikliğinin çocukların hem beyin gelişimini hem de bedensel gelişimini olumsuz etkilediğini, demir eksikliği tedavisi için hızlı büyüme dönemi kaçırılırsa kaybın geri dönüşü olmadığını söyleyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Hilal Mocan, demir eksikliği ve çocuk gelişimi hakkında şu bilgileri veriyor:

"Yapılan araştırmalara göre, Türkiye’de 5 yaş altı her 2 çocuktan birinde demir eksikliği görülür. Genel tabloya bakıldığında en sık görülen yaş grubu 6 ile 36 ay arası çocuklardır. Demir eksikliği süt çocuğunda mental ve motor gelişimi yavaşlatarak çocukların entelektüel gelişiminin bozulmasına neden olur. Demir, sinir sistemi gelişmesinde önemlidir. Demir eksikliği olan çocuklarda beyin gelişiminin olumsuz etkilendiği görülür ve tedavi için hızlı büyüme dönemi kaçırılırsa tedavi edildiklerinde kaybın geri dönüşü olamaz.

Amerikan Pediatri Akademi Komitesi, yenidoğanların 9-12'nci ayda, prematürelerin 6'ncı ayda demir eksikliği açısından taranmasını önerir. Süt çocuğunun demir ihtiyacı, uygun beslenme ile sağlanamazsa, hızla “Demir Eksikliği Anemisi” gelişir. Bebeklerin 6'ncı aydan daha uzun süre “tek başına” anne sütü ile beslenmesi, sadece inek sütü veya pirinç unu maması alması gibi yanlış beslenme alışkanlıkları demir eksikliğini kolaylaştıran en önemli faktörlerdir. Demir eksikliğinin gelişmesinde, inek sütünün demir içeriğinin düşük olmasının yanında, inek sütünden demir emiliminin düşük olması ve inek sütünün sıklıkla intestinal kan kaybına neden olması önemli nedenlerdir.

Özellikle büyümenin çok hızlı olduğu 0-3 yaş bebeklik ve çocukluk döneminde bebek beslenmesi çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişimi açısından hayati öneme sahiptir. Beyin gelişimi dolayısıyla bilişsel gelişim beslenme ile çok yakından ilgilidir ve beyin de demir eksikliğine karşı son derece hassas bir bölgedir.

İlk 6 ay bebeğe verilebilecek en değerli besinin sadece anne sütüdür. Anneden depolanan demir bebeğe 6 ay yeterli gelir. 6'ncı aydan itibaren bebeklere anne sütü yetersizse formül mama verilmesi, bunun yanı sıra demirden zengin ek besinlere geçilmesi gerekir. Pirinç unu gibi inek sütü ile hazırlanan ya da kilo alımı dışında bebeğe faydası olmayan besinlerden kaçınılmasını gerekir. Bir yaşından önce inek sütünü de bebeğe zararlı ve demir yönünden zayıf olduğu için önermiyoruz.

Bir yaşından önce inek sütü, demir eksikliğine neden olur. İnek sütü demir açısından fakirdir, bebeğin demir ihtiyacını karşılayamaz. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, inek sütü ile beslenen bebeklerde günlük ihtiyacı olan önemli mineraller (demir, iyot, çinko gibi) eksik kalıyor ve büyüme ve gelişme geriliğine sebep oluyor.

Zihinsel ve fiziksel gelişim geriliği ile kansızlık gibi pek çok sağlık sorununa yol açan demir eksikliğinin önüne geçmek için, doğru besinlerle demir ihtiyacını karşılamak gerekir. Bebek 6'ncı aydan sonra hiçbir şekilde yeterli anne sütü alamıyorsa, litresinde 6-12 mg demir içeren formül maması tercih edilmelidir. Ayrıca demirden zengin beslenme sağlanmalıdır (Et, yumurta, baklagiller gibi.)

Ülkemizde inek sütü, kolaylığı açısından hem sıvı olarak hem de ek besinlerle karıştırılarak sık tercih edilen bir gıda olmuştur. Oysa ilk 1 yıl inek sütü bebeğin demir ihtiyacını kesinlikle karşılamaz.

Süt çocuklarında en önemli demir eksikliği nedenleri, takip edilmeyen erken doğumlar, inek sütü verilmesi, daha sonra da ek gıdaların hazırlanmasında demirden zengin gıdalar yerine pirinç unu, bisküvi, ekmek kullanılmasıdır. Demir, uygun olmayan gıdalarla verilirse onların içindeki demiri bağlar ve işe yaramaz hale getirir. Erken inek sütü alımı, içerisinde yeterli demir olmayışından dolayı demir eksikliğine yol açar. Demir eksikliği de zeka geriliğine davetiye çıkarabilir.

İki yaşına kadar demir eksikliği görülen çocukların zihinsel ve motor gelişimleri düşük seviyelerde gerçekleşir ve sonrasında demir takviyesi yapılsa bile bunun telafisi mümkün olmaz. Erken çocukluk döneminde yaşanan demir eksikliği anemisi, 11-14 yaşlarındaki okul performansında anlamlı derecede azalmaya yol açabilir.