Çocuklarımız yaşlarına ve gelişimlerine uygun aktivitelerle eğlenirken farkında olmadan ilerleyen yaşlarda edinecekleri hobileri ve yetenekleri konusunda gelişiyorlar. “Boş- ver oyuncaklarla oynasın” diye düşünmemek gerekiyor. Çünkü edinilen hobi, çocukların gelecekteki hayatlarını ve kariyerlerini etkiliyor. Ailelerin hobileri, çocuklara yön gösteriyor. Özel MEF İlköğretim Okulu Psikolojik Danışmanı Tuba Türker Enginar, hobilerin insan üzerindeki etkilerini anlattı.

Hobi seçimi, önemli bir iş. Çünkü isabetli bir karar, özellikle çocuklarda tüm geleceği olumlu etkileyebiliyor. Meslek seçiminde, yaşam tarzı oluşturmada, arkadaş ve eş seçiminde hobilerin önemli derecede etkisi var.

Çocuğa uygun oyuncakların seçilmesine ve arkadaşlarıyla oyun gruplarına katılmasına yardımcı olmak gerekiyor. Onu iyi gözlemlemek ve teşvik etmek, yeteneklerinin gelişimini, değişimini izlemek önemli. Tabii çocuğunuzun özel bir yeteneği olup olmadığına bakmanız şart. Her çocuğun bir yeteneği olacak diye kural yok. Ama özel yeteneği olan bir çocuk, bu doğrultuda yönlendirilmeli.

Çocukluk döneminin en önemli hobisi oyun. Aslında oyun, çocukluğun en önemli uğraşı, yaşamı öğrenme ve becerileri geliştirme yolu. Çocuklar fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal olarak oyunla gelişiyor. Öğrenip taklit edip keşfediyor.

Çocuklar anne ve babalarını kendilerine rol modeil alıyor. Bu yüzden ebeveynlerin hobileri onları yönlendiriyor. Hatta çocuklar ailelerin hobilerine dahil olarak, bu kavramları hayatlarına sokuyor. Baba boş zamanlarında fotoğraf çekiyorsa bir süre sonra çocuğu da onunla fotoğraf çekiyor. Anne pasta yapıyorsa çocuk da onunla birlikte pasta yapmaya başlıyor.

BİRDEN FAZLA İLGİ ALANI OLANLAR DİKKAT

Bazı çocuklar aileleri tarafından birçok hobiye aynı anda yönlendiriliyor. Bir hafta içinde yüzmeden kemana, seramikten satranca koşturup duruyorlar. Aileler de çocuklarının bütün hobilerinde başarılı olmasını istiyor.

Tuba Türker Enginar, eğer çocuğun zamanı yetiyor, iyi organize oluyorsa ve mutluysa bir sorun olmadığını söyleyerek ekliyor: “Ama yaşın büyümesi, okul yükünün artması, zamanın daha ekonomik kullanılması gerekliliği tercih yapmayı daha önemli kılıyor. Bu noktada şuna bakmak gerekiyor: Bunlar gerçekten hobi olarak mı kalacak, yoksa birinde ustalaşacak, profesyonelleşecek, ileride mesleğini bunun doğrultusunda mı seçecek? Eğer hobi olarak kalacaksa zorlanmadan, boğulmadan, zevk alarak, eğlenerek istediği etkinliklere devam edebilir çocuk. Eğer bir alanda uzmanlaşmasını istiyorsanız, belirgin bir başarı, yetenek, ilerleme varsa, işte orada tercih yapmak, yönlendirmek ve destek olmak gerekiyor.”

SEVDİĞİ VE ÖNEMSEDİĞİ ŞEY OLSUN

Bazen ebeveynler kendi yapamadıklarını çocukları yapsın istiyor. Ya da kendi becerilerini çocuklarında görmeyi tercih ediyor. Zaman zaman çocuklarını, ilgisi ve yeteneği dahilinde olmayan hobilere yönlendirebiliyorlar. Örneğin piyano çalmak gelişim için önemli, ama çocuğun bu alana bir ilgisi ya da yeteneği yoksa, piyano çalmak istemiyorsa onun için bir işkenceden öteye gitmeyecektir. Sevilmeden, önemsenmeden, isteksizce yapılan her aktivite gerginliğe neden olacaktır. Bunun sonucunda da bu hobinin bırakılması kaçınılmaz olur.

HANGİSİ NEYE YARIYOR?

• Piyano çalmak: El-göz koordinasyonu sağlayıp matematiksel zekâyı geliştiriyor.
• Lego oynamak: Yaratıcılığı arttırıyor. Üç boyutlu düşünme becerisi ve kas gelişimi sağlıyor.
• Satranç, dama, üç taş: Konsantrasyon, matematiksel düşünme ve sabrı geliştiriyor. Zihin jimnastiği yaptırıyor.
• Her türlü bulmaca: Sayısal, sözel ve dilsel zekâyı geliştiriyor. Dikkati arttırıyor.
• Yüzme, jimnastik, ip atlama: Fiziksel kas gelişimini sağlayıp çocukları disipline ediyor.
• Ata binme: Dikkat ve konsantrasyon gelişimiyle bütün vücut kaslarını çalıştırıyor. Doğa ve hayvan sevgisi aşılıyor.
• Aikido: Diğer spor dallarından farklı olarak içinde yarış duygusu barındırmıyor. Bu yüzden kişinin kendini yönetme becerisini geliştirip özgüveni ve cesaretini arttırıyor. Zorluklarla başa çıkma becerisi kazandırıyor.
• Drama, kukla, dans ve grup oyunları (saklambaç, ebelemece gibi): Sosyalleşme, iletişim ve empati kurma, özgüven ve duyguları ifade edip fiziksel ve duygusal rahatlamaya neden oluyor.

KOLEKSİYONCULUĞUN TEMELLERİ ATILIYOR

4 yaştan itibaren grup oyunları, sanat aktiviteleri (resim, seramik, dans, drama, enstrüman çalmak gibi), spor aktiviteleri (jimnastik, yüzme, ata binme), hobi merkezlerindeki aktiviteler, değişik hobileri olan kişilerle tanıştırma, sinema, tiyatro, konser gibi aktiviteler çocukların dünyalarını renklendiriyor. Değişik mekânlar ve yerler tanıtmak gelişmelerinde etkili oluyor. Taş, yaprak, deniz kabuğu biriktirme gibi aktiviteler de koleksiyonculuğun temellerini atıyor. Bu yaşlar okul öncesi döneme denk geldiği için yuva ve anaokullarında yapılan faaliyetler ve eğitim etkinlikleri çocukların hobi seçimlerinde aile dışında da seçenekler sunuyor.

ARKADAŞLARIN ETKİSİ BÜYÜK

6-8 yaş arası okulun ilk yılları. Hobi seçimlerinde arkadaşların etkisinin başladığı yıllara denk geliyor. Bu dönemde daha önceki yaşlarda olduğu gibi maketler, yap-bozlar, spor ve sanat aktiviteleri çocukların ilgisini çekiyor. Aynı şekilde dans-bale, drama, enstrüman (piyano, ritim), resim, heykel, seramik gibi sanatsal etkinliklere katılmaları, ileri yaşlarda bunlardan biri konusunda uzmanlaşmalarını kolaylaştırıyor.

GELECEKTE GELİR KAPISI OLABİLİR

Hobi edinmenin ve bir hobiye dört elle sarılmanın belli bir yaşı yok. Her insan, yaşamının herhangi bir döneminde hobi edinebilir, kendine uygun bir ya da birkaç eğlenceli hobi bulabilir. Aynı hobiye ilgi gösterenler bazen bir dernek, kurs çatısı altında bir araya gelir, organizasyonlar yapar. Bazen de hobiler sonucunda ortaya çıkan ürünler bir gelir kapısı oluşturur.

İLGİ GENELDEN ÖZELE KAYIYOR

8-12 yaş aralığında dama, satranç gibi masa oyunları, küçük parçalı yap-bozlar, maket yapımı, karikatür, kelime türetme oyunları, bilgisayarda strateji oyunları ve yemek kulüplerine ilgi artıyor. Spor aktivitelerinde genelden özele doğru bir yoğunlaşma başlıyor. Sanat alanlarında da 12 yaşa doğru artık bir alana yönlenme bekleniyor. Bir enstrüman üzerine yoğunlaşılıyor.

12 YAŞ ÜZERİ ALTERNATİFLER

12 yaş üzeri çocuklar, soyut düşünme becerisiyle birlikte akıl yürütüp fikir sunabilecekleri hobilere yöneliyorlar. Dergi, gazete çıkarmak, gelişmiş hobi setleri (elektronik kimya setleri gibi), çok parçalı yap-bozlar, daha çok bilgisayar ve internet oyunları, arkadaş gruplarıyla birlikte yapacakları sporlar da hâlâ ilgilerini çekiyor. Ayrıca geziler, doğa yürüyüşleri-kamplar bu yaşlarda gündeme geliyor. Bir enstrüman çalma isteği, eğer altyapısı sağlamsa bu yaşta devam ediyor.