Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın nişanlı çiftlerin eğitimine yönelik hazırladığı eğitim kitabındaki tavsiyeler, Türkiye'deki kadim bir tartışmayı, gelin-kaynana çatışmasını yeniden gündeme taşıdı. Bakanlığın kitabında "kötü kaynanaların" mutlu evliliği bozabileceğine dikkat çekilince biz de uzmanlara sorduk: "Kayınvalideler mutlu evliliğin önünde bir engel olabilir mi?", "Geliniyle çatışan kayınvalideler, o evliliğin boşanmayla bitmesine dahi neden olabilir mi?" Kimi genelleme yapmanın yanlış olacağını belirtirken, kimi uzmanlar ise gelin-kaynana çatışmasının bir ritüel olduğunu kabul edenlerin mutsuz olmadıklarını ifade ediyor.

Kayınvalideler evliliklerde mutluluğun önünde engel değildir. Çünkü maalesef Türkiye'de evlilikler eşler arasında değil, aileler arasında yapılır. Aileler, evlenen çiftlerin hep yanında olmak ve desteklemek ister, müdahale eder. Bundan dolayı gelin-kaynana çatışması her zaman olur. Mesela Doğulu erkeğin yemek beklentisi ile Batılı'nın yemek beklentisi, giyimi, oturması kalkması hep farklıdır. Kaynanalar gelinin her türlü davranışına müdahale ederler. Evlenecek kadın ve erkek, baştan bunu kabul ederler ve ona göre yaşarlar. Bu da mutsuzluğa sebep olmaz. Mutlu olmak tam teslimiyettedir. Yani erkek kadına, kadın kayınvalideye tam teslim olacak. Evlenmeden önce bunu hesaba katarak davranışlarını belirlerler.

Kaynana-gelin çatışması olduğu kadar birbiriyle çok iyi anlaşan gelin kaynanalar da var. Bu nedenle bir genelleme yapmak doğru olmaz. Tamamen kişisel bir şey olarak düşünüyorum. Geçmişte büyük aile yaşantısı yani bir arada yaşamak söz konusuydu. Kızların anneleri de kayınvalideleri de eleştirel sözler söyler. Artık küçük aileler var. Küçük aile oluşumu gençlere kendi kararlarını verme hakkı tanıyor ve evlerine kendilerinin egemen olmasını sağlıyor.

Eğer evli çiftler arasında çok sevgi saygı varsa, kayınvalide çok sorun yaratmaz. Ama kaynana ile aynı evdelerse o zaman sorun oluşturabiliyor. Bana gelen danışanlardan gözlediğim kadarıyla kaynanası nedeniyle boşananlar olmuştu. Kadın ve erkeğin ikinci evlilikleriydi. Kayınvalidesi başka bir şehirde yaşıyordu ama yine de ilişkilerini olumsuz etkilemişti. İstanbul'a gelip onlarda kaldığında sürekli oğluna gelinini şikâyet ediyormuş. "Oğlum sen yokken çocuklara kötü davranıyor, bağıyor, bana soğuk davranıyor" diyormuş. Bu çiftin arasının açılmasına neden oldu ve ayrıldılar. Kaynanın hayatında sorunlar varsa, oğluna bağlanıyor ve gelinine sarıyor. Bilinçaltında da "Oğlum sadece bana ait olsun" var.

Gelin-kaynana çatışması çok görülen, kültürel ritüel gibi oluşmuş tekrarlayıcı bir davranış. Kayınvalideler bazen doğrudan bazen de dolaylı olarak boşanmaya sebep olabiliyorlar. Kayınvalide "Bu gelini istemiyoruz, ailemize yakışmıyor" gibi konuşmalar yapıyor. Genelde sınırı geçip, kendi fikirlerinden yararlanılmasını istiyorlar. Anneler çocuklarını çok koruyucu yetiştiriyor. Çocuklar da büyüdüklerinde çok kolay annenin etkisine giriyor.

"Kaynanalar evliliklerde mutsuzluğa neden olur" gibi bir genelleme yapamayız. Çok mutlu da olunabilir çok mutsuz da olunabilir. Ben de bir kaynanayım. Bir oğlum var. Nasıl bir kaynana olduğumu gelinime sormak lazım diye düşünüyorum. Herkes birbirine saygıyla, sevgiyle davranırsa huzursuzluklar önlenebilir. Ben çekirdek aileden yanayım. Birbirimizin haklarına saygı göstermeliyiz.

Aterkil aile yapısında, erkeğin annesine daha fazla karar verme yetkisi veriliyor. Halk sağlığı alanında yapılan araştırmalarda, kayınvalidenin gelinin karar vermesini engelleyici olduğunu ortaya koyan örnekler var. Örneğin çocuk hasta. Annesi hastaneye götürmek istiyor ama kayınvalide masraf olmasın diye buna engel oluyor. Bu nedenle birçok yerde çocuk hastaneye çok geç olduğu zaman gönderiliyor.